Achtergronden Acupunctuur

Acupunctuur richt zich op het herstel van de energiebalans in het lichaam. Disbalans uit zich in lichamelijke klachten. Een acupunctuurbehandeling herstelt de balans waardoor de klachten verdwijnen. Naast Chinees wetenschappelijk onderzoek toont ook westers wetenschappelijk onderzoek de werkzaamheid van acupunctuur aan.

Onderwerpen


Wat is acupunctuur?

Al meer dan 3000 jaar is acupunctuur een belangrijk onderdeel van de Traditionele Chinese Geneeswijze. Acupunctuur richt zich op de energie die door ons lichaam stroomt. Als de energiestroom verstoord raakt kunnen problemen, klachten en ziektes ontstaan. Er kan een tekort aan energie zijn of juist een overschot of blokkade. Acupunctuur zorgt ervoor dat de energie weer vrij kan stromen, waardoor het lichaam zichzelf kan herstellen van eventuele klachten.


Geschiedenis acupunctuur

Bij opgravingen in Hunan (China) en Mongolië zijn primitieve stenen naalden aangetroffen. Het eerste wetenschappelijk bewijs dat er omstreeks 3000 jaar voor Christus al sprake was van een beperkte vorm van acupunctuur.

Later werden de naalden ook van andere materialen gemaakt. Vanaf 200 jaar voor Christus worden uitsluitend nog metalen naalden toegepast. De stalen naalden, die vandaag de dag nog altijd worden gebruikt deden in China hun intrede rond het begin van onze jaartelling. Men beschikte daar in die tijd al over prille maar werkende oermodellen van hoogovens.

Het branden van moxa

Het verwarmen van acupunctuurpunten met moxa (het kruid: Artemesia vulgaris) is voor het eerst beschreven in The book of Songs 500 v.C.:

Moxa bladeren bitter van smaak, mild warm, niet giftig
worden op de derde dag van de derde maand of
de vijfde dag van de vijfde maand in de lente verzameld,
sla deze langdurig op, reinig de bladeren, bewerk ze tot er een fijn wol overblijft en droog ze voor gebruik.
;


Mencius beschreef (371-289 v.C.) om een ziekte van 7 jaar oud te behandelen gebruik je 3 jaar oude moxa, bij chronische ziekten gebruik dan oude moxa.
In 1973 zijn bij de stad Changsha (provincie Hunan) in oude graftombes, genaamd Mawangdui tombes (168 v.C.), veel bewijzen over acupunctuur gevonden. Deze bestonden vooral uit manuscripten op bamboe en zijde met enkele medische teksten. Hierin wordt onder andere gesproken over 11 meridianen. In 1993 zijn in Yongxing (provincie Sichuan) in de Mianyang tombes (200 v.C.) twee 28 cm hoge lakfiguren gevonden waarop een meridiaansysteem is aangebracht.


Traditionele Chinese Geneeskunde

Acupunctuur is naast qi gong, tuina, voeding en kruiden één van de vijf bouwstenen van de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCG).

Voorbeeld van het essentiële verschil tussen TCG en de westerse geneeskunde

Gordelroos is een infectie via en van een huidzenuw met het waterpokken virus. Dit manifesteert zich als een pijnlijke/jeukerige huiduitslag. Westers gezien maakt het niet uit waar het zit of hoe het eruit ziet. De diagnose blijft gordelroos en behandeling vindt altijd op dezelfde manier plaats. Vanuit de TCG krijgt de uitslag op het gezicht of op de romp een volledig andere diagnose, omdat er een andere relatie is tot de gehele persoon; lichaam, psyche en sociale context. Daaruit komt een andere behandeling voort. Vanuit het TCG perspectief kun je 100 personen met gordelroos op 100 verschillende manieren behandelen.

TCG benadert de relatie van het symptoom tot de hele mens

Westerse geneeskunde is analytisch en zoekt tot op celniveau en dieper naar die ene oorzaak of veroorzaker van de aandoening. Oosterse geneeskunde richt zich op het complete fysiologische en psychologische individu en neemt ook de sociale context mee. Deze verzameling van informatie verweeft zich tot een “patroon van disbalans”. De oosterse kijk is meer een synthese: het verbinden van de afzonderlijke elementen tot een patroon. TCG richt zich op de zieke en niet alleen op de ziekte. Oosters en westers beoordelen vanuit een ander perspectief, maar beide helen hetzelfde lichaam. Hierdoor zijn deze benaderingen complementair.

Deze benaderingswijze van de mens in de TCG is door de eeuwen heen ontstaan. Door een zeer nauwkeurige observatie van de natuur bereikte men een hoge graad van kennis en bewustzijn over de mens, de natuurverschijnselen en over de relatie tussen beiden. Oosters ziet men ieder mens als een kosmos in het miniatuur binnen de macrokosmos: ieder mens manifesteert zich vergelijkbaar met de processen die we dagelijks zien in de natuur om ons heen.

Binnen de TCG is acupunctuur een methode om de disbalans te herstellen. Dit helpt de patiënt om weer een nieuw evenwicht te bereiken.


Theoretische systeem

In de loop van duizenden jaren zijn er binnen de acupunctuur diverse stromingen, theorieën en diagnostische modellen ontstaan. Deze zijn inmiddels voor een groot deel in elkaar opgegaan of worden nog steeds individueel als basisgedachte gebruikt.Enkele voorbeelden hiervan zijn:

  • theorie van Yin en Yang;
  • de 5 fasen beter bekend als de 5 elementen
     (Wu xing bian zheng);
  • theorie van de orgaanfuncties (Zang Fu bian zheng);
  • de meridianen of energiebanen (Jing Luo bian zheng;
  • theorie van energie en bloed (Qi Xue bian zheng).

Het meridiaansysteem

Het idee over een meridiaansysteem is duizenden jaren terug ontstaan vanuit een intuïtief begrip van een stroming van energie (qi) in het lichaam. Onder invloed van het taoïsme vatte men het lichaam als innerlijk landschap op. Dat wat je in de natuur, landschap en kosmos ziet, vind je in  het lichaam terug. In dit landschap van het menselijk lichaam stroomt qi zoals water door rivieren en doordrenkt de twaalf organen. In het menselijk landschap zijn de meridianen de rivieren van qi.

Waarnemingen na eeuwenlange observaties:

  • Het bestaan van spontaan pijnlijke punten tijdens de aanwezigheid van ziekte.
  • Welke reactie er ontstaat als je deze punten gebruikt.
  • Het uitbreiden van naaldsensatie over het lichaam.
  • De samenhang van punten langs een baan bij gelijke symptomen.

Werking van acupunctuurpunten op meridanen

De punten op de meridianen zijn meer dan locaties op de huid alleen. Letterlijk betekent het Chinese woord voor acupunctuurpunt: holte, grot of graf en grafkamer. Het waren plaatsen in het landschap die bij uitstek geschikt waren om een dode te begraven. Op die plaatsen was de energie van de aarde in harmonie met de qi van de Hemel en kon de energie van de dode onbelemmerd naar Hemel en Aarde overgaan. Zo kan ook op acupunctuurpunten de energie gemakkelijk in- en uittreden. Een bekwame acupuncturist meet de punten niet met een liniaal op de huid, maar voelt ze.

Met acupunctuur kan men via de meridianen en acupunctuurpunten de
functie van de organen en mogelijke disharmonieën beïnvloeden. Via de punten op de meridianen kan de stroom van vitale energie door het lichaam en daardoor ook ziekteprocessen worden beïnvloed.Het effect van de acupunctuurbehandeling op het lichaam kan men ook vergelijken met waterbeheersing in het landschap:

Flood control & the origins of acupuncture in ancient China

by Bai Xinghua with RB Baron

The meridians of the body are seen to correspond to the rivercourses of the earth, channeling the qi and blood which nourish the tissues, just as the rivers’ waters irrigate the land. Blockages in these “energy rivers” act as dams, obstructing the flow of qi and blood and causing it to back up in connecting channels. Needling the acupuncture points removes the obstructions, curing disease by re-establishing the regular flow of qi and blood, just as dredging a river clears away sediment, preventing flooding by allowing the water to flow freely.


Acupunctuur in Europa

De Nederlandse doctor W. ten Rhyne van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) deed als eerste verslag over acupunctuur. Hij omschreef het met het woord “Acupunctura” in 1683 in zijn “Dissertatio de Arthtride; Mantissa Schematica; De Acupunctura; et Orationes Tres”. Hierin gaf hij veel informatie over naaldtechnieken, moxa en polsdiagnostiek.

In de 17e eeuw kwam in Europa juist de microscopische anatomie, fysiologie en daarmee een fundamentele gedachteverandering met betrekking tot functioneren van het lichaam tot stand. Begrippen als Qi, 5 elementen en polsdiagnostiek waarmee ten Rhyne uit China kwam werden als niet interessant afgedaan. In de jaren daarna verschenen er diverse publicaties over acupunctuur, hoewel het zelden werd toegepast.>

Begin 19e eeuw was acupunctuur in Frankrijk tijdelijk zeer populair, maar het verdween even snel als dat het opkwam. De acupunctuur werd vaak in een eigen (Franse) visie geplaatst. Het principe van acupunctuur als onderdeel van Traditionele Chinese Geneeswijze werd niet gerespecteerd. Men zag acupunctuurpunten als “locus dolendi” (pijnpunten), waarin soms urenlang veel naalden werden geplaatst.

Het is opvallend dat de Jezuïeten, die in China als missionaris werkten, de oorspronkelijke theorie achter de Traditionele Chinese Geneeswijze beschreven.

Pas na 1930 is acupunctuur weer vanuit Frankrijk verspreid over Europa, waarbij de toepassing veelal plaatsvindt op een traditionele Chinese manier.

Momenteel zijn er ongeveer 1200 goed opgeleide acupuncturisten in Nederland werkzaam.


Yin en Yang theorie

De Chinese gedachte achter het ontstaan van de kosmos of universum is gebaseerd op het principe van dualisme. Ongeveer 400 voor Christus ontwikkelde een filosofische Chinese school vanuit deze gedachte het begin van de alom bekende Yin Yang theorie.

Deze twee complementaire tegenpolen zijn geen krachten of materie. Dit kan men zien als een manier om het functioneren van dingen in relatie tot elkaar en tot het universum te beschrijven. Zij worden gebruikt om het natuurlijke proces van verandering te verklaren. Het is ook een manier van denken om alles als een deel van een geheel te zien. Niets kan geïsoleerd worden bekeken. Alles staat in relatie tot elkaar.

Yin

Yin

Het karakter voor Yin betekent oorspronkelijk de schaduwzijde van een heuvel en wordt geassocieerd met: koude, rust, passiviteit, intern, neerwaarts, verminderen, aarde, maan, donker, vrouwelijk, tijger, kleur oranje, even nummers, etc. 

Yang

Yang

Het karakter voor Yang staat voor de zonkant van een heuvel en wordt geassocieerd met: hitte, activiteit, opwinding, extern, opwaarts, toename, hemel, zon, licht, kracht, mannelijk, draak, kleur azuur, oneven nummers.

Alle dingen hebben twee aspecten: een Yin en een Yang aspect.
Zo kan tijd in dag en nacht worden verdeeld, plaats in hemel en aarde, seizoen in actief (lente en zomer) inactief (herfst en winter) etc.

De Yin en Yang relatie

Yin en Yang bestaan door de relatie tot elkaar. Maar Yin en Yang kunnen ieder nog verder in Yin en Yang worden verdeeld. In Yin zit zowel een Yin als Yang aspect. Voorbeeld: temperatuur koude is een yin aspect, maar ijskoud is Yin in Yin ten opzichte van matig koud Yang in Yin.

Ook transformeren ze in elkaar: Na de nacht komt de dag, na activiteit komt rust, na leven komt dood. Ook vullen ze elkaar aan of controleren elkaar: Teveel aan Yang geeft een tekort aan Yin.

De Yin en Yang theorie kan ook als een verklaring worden gebruikt voor het functioneren of disfunctioneren van het menselijk lichaam. Als voorbeeld: iemand is burned-out en kan tevens niet slapen, heeft extreme hoofdpijnen voelt zich trillerig, nerveus en kan zijn gedachten niet stil zetten. De verklaring vanuit de Yin Yang theorie is dat de Yin energie zo is uitgeput dat de Yang energie gaat stijgen in het lichaam. De Yin kan de Yang niet meer beheersen/controleren. Hierdoor ontstaan veel Yang verschijnselen zoals: gedachten niet stil, veel klachten in het hoofd en trillerig (door de beweging van Yang door het lichaam naar boven).

De behandeling vanuit deze visie zou kunnen zijn: het voeden van de Yin energie, het kalmeren van de stijgende Yang en de Yang terugbrengen naar de bron.